مزار عبدالله باهر (موصل)عبدالله باهر فرزند امام سجاد (علیه‌السلام) و برادر تنی امام باقر (علیه‌السلام) می‌باشد و شخصی فاضل و فقیه بود. مزاری در شهر موصل در کشور عراق به این امامزاده منسوب است و براساس شهرت محلی این مکان نمادی از قبر عبدالله باهر بوده و قبر واقعی در مدینه قرار دارد. ۱ - موقعیت جغرافیاییزیارتگاه و مسجد جامع، در محله شیخ فتحی شهر موصل که به ناحیه «خراب»، مشهور است، مقابل تل الکناسه، واقع شده که در اصل مدرسه علمیّه بوده است. این بنا، به «مشهد الامام الباهر»، «ضریح الامام الامام الباهر» و «مقام الامام الباهر» خوانده می‌شود و در گذشته، محل تدریس علوم دینی بود که پس از تخریب آن، بدرالدین لؤلؤ اتابکی، مسجد جامع و مقام امام عبدالله باهر را ساخت که در طول زمان، به مشهد امام باهر، شناخته شد. ۲ - توصیف بنااتاق مرقد، سمت چپ ورودی اصلی مسجد جامع، واقع شده و اتاقی به ابعاد ۴۰/ ۷ در ۵۰/ ۷ متر است که دربردارنده مقرنسات و کتیبه‌های تاریخی است که از جمله، در سمت راست، این جملات، گچ‌بری شده است: «بنی هذا المقام فی شهور سنة تسع وتسعین وستمائة» گرداگرد ورودی را سنگ‌های بزرگی به شکل مستطیل، احاطه کرده و کتیبه‌ای از صلوات بر ائمه معصوم (علیهم‌السّلام)، بر آنها نقش بسته است که متن صلوات، چنین است: بسم الله الرحمن الرحیم، اللهم صل علی محمد المصطفی و علی المرتضی و فاطمه الزهرا و خدیجة الکبری وحسن المجتبی و الحسین الشهید بکربلا وعلی زین العابدین ومحمدالباقر وجعفرالصادق وموسی الکاظم و علی الرضا و محمد الجواد و علی الهادی و الحسن العسکری و سیدنا ومولانا محمد بن الحسن (علیهاالسّلام) و.... در ارتفاع هفت متری، مقرنس، آغاز شده و در نتیجه، بنا را از شکل چهارضلعی، به هشت‌ضلعی تبدیل نموده است تا گنبد را بر آن، استوار سازند. گنبد بنا، در پوشه است و از داخل، به‌صورت عرقچین و از خارج، به شکل مخروطی و دارای دوازده ضلع، به نام ائمه معصوم (علیهم‌السّلام) است. به نظر می‌رسد پس از آنکه بدرالدین لؤلؤ، این بنا را ساخت، در سال ۶۹۹ ه. ق، نیز بازسازی شده است، زیرا شکل ظاهری گنبد از داخل، تغییراتی کرده که گویای این تعمیرات است، در نیم دایره قوس محراب، کتیبه‌ای وجود داشته که مزین به چند آیه از قرآن کریم بوده است. در غرب مرقد، رواقی از مشرق، به آن متصل می‌شود و اتاق کوچکی، پایین آن تعبیه شده است. [۱]
عطا حديثى و هناء عبدالخالق، القباب المخروطیة فی العراق، صص۷۵- ۷۷.
[۲]
القاب العباسیه، ص۱۸۵.
[۳]
عامری، ثامر عبدالحسن، المراقد و المزارات فی العراق، ص۲۹۵.
[۴]
حسنی، عادل، دلیل العتبات و المراقد فی العراق، ص۱۹۶.
۳ - نماد قبر عبداللهبراساس شهرت محلی، بدرالدین لؤلؤ، حاکم موصل، این مکان را نمادی از قبر عبدالله الباهر بن امام زین‌العابدین (علیه‌السّلام)، برادر بافضیلت امام باقر (علیه‌السّلام) ساخته است و قبر حقیقی عبدالله الباهر، در مدینه منوره و به یقین، در بقیع شریف است. [۵]
حسنی، عادل، دلیل العتبات والمراقد فی العراق، ص۱۹۶.
۴ - پانویس
۵ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «مزار امامزاده عبدالله باهر»، ج۲، ص۳۷۲. |